واژه پولشویی برای توصیف فرآیندی مورد استفاده قرار می گیرد که در آن پول غیرقانونی یا کثیفی که حاصل از فعالیت های مجرمانه مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه و کالا، قاچاق انسان، رشوه، اخاذی، کلاهبرداری و فرار مالیاتی و ... است، در چرخه ای از فعالیت ها و معاملات مالی و با گذر از مراحلی، به عنوان پولی قانونی، موجه و مشروع جلوه داده می شود. پولشویی دارای آثار و تبعات منفی فراوانی در عرصه های مختلف اقتصادی و اجتماعی است. آثار و تبعاتی همچون گسترش فساد و ارتشاء در سطح جامعه، تضعیف بخش خصوصی، کاهش اعتماد به بازارهای مالی، کاهش درآمد دولت، تقویت منابع و شبکه مالی مجرمین می باشد. تبعات منفی این پدیده شوم موجب شده تا حاکمیت کشورها همگام با مراجع بین المللی درصدد مبارزه با آن برآیند و با تصویب قوانین و مقررات لازم و اجرایی کردن آن ها، از وقوع این جرم در موسسات مالی پیشگیری نموده و یا در صورت وقوع، متخلفان را شناسایی و به مراجع قضایی معرفی کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز از جمله کشورهایی است که با تصویب قانون مبارزه با پولشویی و آیین نامه اجرایی آن، در صدد مقابله با این پدیده مذموم برآمده است. در این راستا، بانک ملت در چارچوب الزامات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر فراهم ساختن زیر ساخت های لازم برای پیشگیری از پولشویی در بازار پولی کشور و مقابله با آن، بر حسن اجرای قوانین و مقررات ذی ربط توسط مشتریان نظارت می نماید. به منظور تحقق این هدف، اولین کمیته تخصصی اجرایی پیشگیری از پولشویی در این بانک در تاریخ 02/09/1391 تشکیل گردید. پس از مدتی حسب مصوبه هیات مدیره محترم بانک ، اداره مبارزه با پولشویی تحت نظارت مستقیم مدیر عامل محترم بانک با سـاختار سازمانی و شرح وظایف مشخص تشکیل و آغاز به کار نمود. در حال حاضر مدیریت مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، مطابق با برنامه ریزی ها و سیاست های متخذه از سوی مراجع عالی نظارتی مانند واحد اطلاعات مالی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نسبت به انجام اقدامات نظارتی حوزه عملیات مبارزه با پولشویی که مشتمل بر شناسایی کامل مشتریان، ردیابی و رهگیری عملیات مالی و زنجیره عملکرد بانکی مشتریان، رصد رفتارهای مالی و بانکی مشتریان می باشد را بر عهده داشته تا با رعایت اصل کارآیی عملیاتی نسبت به انجام اقدامات پیشگیرانه و شناسایی تخلف های صورت پذیرفته اقدام نماید.
معرفی پولشویی و تامین مالی تروریسم، پدیده ای شوم است که به یکی از معضلات اقتصاد جهانی تبدیل شده است. از این رو، کشورها و مجامع بین المللی عزم خود را جزم کرده اند تا با این پدیده و آثار و تبعات مخرب آن مقابله نمایند. تدوین استانداردهای بین المللی، تهیه زیرساخت های حقوقی (قوانین و مقررات مربوط)، معرفی بهترین روش ها و رویه ها برای مقابله با این معضل، استفاده از فن آوری های روز، گسترش همکاری های بین المللی و ...؛ بیانگر اهمیتی است که کشورها و مجامع یاد شده برای این موضوع قائل هستند. غلبه بر چالش ها و مقاومت جهانی در برابر پولشویی منوط به تصویب و اجرای مفاد قانون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم و همچنین ورود به چرخه مکانیسم جهانی آن است. در این راستا، جمهوری اسلامی ایران، نیز همگام با دیگر کشورها، این پدیده را جرم انگاری نموده، قانون و مقررات لازم را تهیه و به تصویب مراجع ذی صلاح رسانده است.
چارچوب حاکمیت با تصویب و تائید قانون مبارزه با پولشویی و ابلاغ آن به شبکه بانکی کشور، بانک ملت بعنوان بانکی پیشرو در عرصه بین المللی، رویکرد نوینی را در راستای تحقق بخشیدن به این قانون و اجرای دستورالعمل های مذکور اتخاذ نمود. جدیت و همیت سراسری مدیران و کارکنان در بانک ملت، برای جلوگیری از پولشویی و محروم نمودن مجرمان از وجوه حاصله و اتخاذ تدابیری موثر در راستای همراه نمودن تمام همکاران شبکه، به منظور جامه عمل پوشاندن به مقررات بین المللی و مبارزه فعالانه با پدیده پولشویی، عزم ما کارکنان بانک ملت را جزم تر و اعتقادمان را راسخ تر از پیش نموده است. در همین راستا و بمنظور شرکت در فعالیت های بین المللی در عرصه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، بانک ملت، به عنوان یکی از پیش قراولان عرصه نبرد با فعالیت های مجرمانه ناشی از پولشویی، خود را ملزم به شناسایی دقیق مشتری و منشاء پول، نحوه چرخش و توزیع آن در شبکه بانک می داند. گزارش دهی به بانک مرکزی ج.ا.ا. بعنوان ناظر بر شبکه بانکی و همچنین، واحد اطلاعات مالی (FIU) به عنوان ناظر بر اجرای قانون و دستورالعمل های مبارزه با پولشویی جزء وظایف اصلی خود می دانیم.
سیاست ها و دستورالعمل ها اقدامات بانک ملت در حوزه مبارزه با پولشویی نشات گرفته از قوانین کشور و همچنین دستورالعمل های ابلاغی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم می باشد. این اقدامات به نحوی طراحی و تنظیم شده اند، که تامین کننده نیازهای قانونی و منطبق با دستورالعمل ها و توصیه های بین المللی در این زمینه می باشد. این فعالیت ها همه ساله توسط مراجع ذیصلاح نظارتی مورد ارزیابی قرار گرفته تا اطمینان لازم از تطابق آنها با قوانین و دستورالعمل ها حاصل گردد. بانک ملت، به منظور تطبیق با قانون مبارزه با پولشویی جمهوری اسلامی ایران، آئین نامه اجرایی ماده 14 الحاقی قانون مبارزه با پولشویی، دستورالعمل های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و توصیه های مراجع بین المللی در حوزه بانکی، گروه ولفزبرگ (WOLFSBERG GROUP) و.... دستورالعمل های مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم خود را بنحوی تنظیم نموده است، که در برگیرنده شفافیت کامل و تامین کننده استانداردهای توصیه شده برای عینیت بخشیدن به قانون حوزه قضایی خود باشد. این دستورالعمل ها به منظور بازبینی و همگام سازی با استانداردها و قواعد جدید مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، به صورت سالیانه مورد ویرایش و بروز رسانی قرار می گیرند.
برخی از اقدامات انجام یافته در بانک ملت در حوزه مبارزه با پولشویی
پروژه شناسایی مشتریان (KYC) بانک ملت به منظور اجرای کامل مقررات، برنامه مدونی برای شناسایی تمام مشتریان اعم از حقیقی، حقوقی و بانک های کارگزاری تدوین نموده، به نحوی که اطلاعات لازم برای شناسایی کافی و طبقه بندی مشتریان از لحاظ ریسک و پایش مستمر فعالیت های ایشان را در بر گرفته است. در این برنامه همه فعالیت ها، از یک خدمت غیرپایه به مشتری گذری گرفته تا یک رابطه تجاری ادامه دار با مشتری دائمی، مشمول شناسایی مشتریان (KYC) در سطوح مختلف (با توجه به نوع رابطه) می گردد. این پروژه ضمن شناسایی کافی مشتریان، اطلاعات مورد نیاز برای شناسایی صاحبان سهام (ذینفع حقیقی) را فراهم می نماید. همچنین اشخاص سیاسی در معرض (PEPs) و خانواده های ایشان، در کنار مشتریان با ریسک بالا، تحت پایش و کنترل مستمر قرار خواهند داشت.
روابط تجاری ممنوعه (خطوط قرمز) بانک ملت مقید است تا زمانی که مراحل شناسایی کافی از مشتری طی نشده و پیشینه، فعالیت های تجاری و هویت واقعی ایشان به طور کامل شناسایی نشده، وارد رابطه تجاری با ایشان نگردد. در حقیقت بانک ملت:
گزارش معاملات و فعالیت های مشکوک (STR) و (SAR) با توجه به تکالیف قانونی و به تبع آن آموزش های داده شده، تمام کارکنان بانک موظف به ارائه گزارش معاملات مشکوک مشتریان می باشند. این گزارش ها به طور محرمانه و به منظور انجام بررسی های تخصصی به مدیریت مبارزه با پولشویی ارسال و پس از بررسی های لازم و در صورت نیاز، مراتب به مراجع ذیصلاح قانونی ارسال می گردد.
رویکرد مبتنی بر ریسک در مبارزه با پولشویی در فرآیند مبارزه با پولشویی، رویکرد اساسی بانک ملت، رویکرد مبتنی بر ریسک می باشد. سیاست ها و رویه های اجرایی مبارزه با پولشویی همواره نسبت به ریسک حساس می باشد. بدین منظور سیاست ها و رویه های اجرایی به گونه ای طراحی شده است که در آن بین ریسک مشتری، میزان و حدود استاندارد، شناسایی دقیق مشتری و میزان نظارت مستمر، توازن و تناسب وجود دارد.
روابط کارگزاری در خصوص برقراری روابط کارگزاری با بانک های خارجی، بانک ملت تدابیر خاصی را در نظر گرفته است:
نگهداری سوابق تمام اسناد اطلاعاتی که در پروسه شناسایی مشتریان، چه اسناد و اطلاعاتی که در ابتدای برقراری رابطه تجاری از ایشان اخذ می گردد و چه اسنادی که در مرحله به روز رسانی اطلاعات مشتریان، دستخوش تغییر و اصلاح می گردند؛ ثبت، ضبط و نگهداری می شود. نگهداری اسناد تراکنش های مالی بر اساس ضوابط بانک مرکزی صورت می گیرد. راه اندازی بایگانی دیجیتالی اسناد، ابزار جدیدی است که بانک ملت برای بهبود و سهولت دسترسی به اطلاعات مشتریان، به خدمت گرفته است.
حسابرسی، کنترل داخلی و خارجی فعالیت های مدیریت مبارزه با پولشویی، بصورت سالیانه طی دو مرحله تحت حسابرسی و کنترل و ارزیابی قرار می گیرد. که مشخصاً یک مورد حسابرسی و کنترل داخلی درون سازمانی انجام می شود؛ و دیگری ارزیابی خارج از سازمان است که توسط مراجع ذی صلاح نظارتی انجام می پذیرد.
برنامه آموزشی بانک ملت، در راستای تحقق برنامه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم خود و همچنین به منظور آگاهی کارکنان از اهمیت مباحث، اقدام به طراحی دوره جامع آموزشی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم نموده است. برگزاری این دوره ها برای تمام کارکنان الزامی می باشد. این دوره ها بر اساس تغییرات و نیاز سنجی های آموزشی در حوزه AML به صورت سالیانه برای گروه های هدف تجدید می گردد. همچنین میزان اثربخشی دوره های یادشده، توسط واحد آموزشی بانک تحت پایش مستمر می باشد.
اعتماد به کارکنان بانک ملت، ضمن گزینش کارکنانی صالح، سالم و با اتکاء به نیروی مستعد و توانمند خود، بر این باور است که یک به یکِ کارکنان با عزمی راسخ و همتی استوار به عنوان مبارزه کنندگان در خط مقدم مبارزه با پولشویی و تامین کنندگان مالی فعالیت های تروریستی، کمر به همت گمارده و با دقت نظر و تیزبینی خاص، فعالیت های مشتریان را تحت نظر داشته و در صورت وقوع و یا قصد انجام هرگونه فعالیت مشکوک و شبهه دار، ضمن رعایت حقوق مشتری، موضوع را به مدیریت مبارزه با پولشویی گزارش خواهند نمود.
مجموعه قوانین، مقررات و دستورالعمل های مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، به شرح ذیل است:
پولشویی چیست؟ پولشویی عبارت است از:
تامین مالی تروریسم به چه معنا می باشد؟ تهیه و جمع آوری عامدانه و عالمانه وجوه و اموال به هر طریق چه دارای منشا قانونی باشد یا نباشد و یا مصرف تمام یا بخشی از منابع مالی حاصله از قبیل قاچاق ارز ، جلب کمک های مالی و پولی ، اعانه ، انتقال پول ، خرید و فروش اوراق مالی و اعتباری، افتتاح مستقیم یا غیرمستقیم حساب یا تامین اعتبار یا انجام هرگونه فعالیت اقتصادی اشخاص توسط خود یا دیگری برای ارائه به افراد تروریست یا سازمان های تروریستی که مرتکب یکی از اعمال زیر می شوند، تامین مالی تروریسم بوده و جرم محسوب می شود:
پول کثیف به چه پولی گفته می شود؟ پول کثیف عبارت است از درآمد، ثروت یا منابع غیرقانونی که بر اساس قوانین هر کشور ممکن است مصادیق متفاوتی داشته است. بعضی مصادیق درآمد غیرقانونی که از نظر بین المللی و ضوابط داخلی کشورها با یکدیگر تطابق دارند عبارت است از :
ویژگی های جرم پولشویی چیست؟
منظور از سازمان یافته بودن جرم پولشویی چیست؟ در جرم پولشویی مسئولان با سازمان های مجهزی روبرو هستند که سطوح مختلف سازمان از عاملان ساده، افراد واسطه ماهر تا افراد تحصیلکرده و متخصص را دربرمی گیرد.
منظور از اینکه می گویند:"جرم پولشویی جرم فرهیختگان است" چیست؟ در سازمان های جنایی برای انجام مراحل نهایی پولشویی از افراد متخصص از جمله حسابداران، حقوقدانان ، وکلا و کارمندان بانک و ... استفاده می شود.
آثار اجتماعی پولشویی چیست؟ پولشویی دارای آثار و تبعات منفی فراوانی در عرصه های مختلف اقتصادی و اجتماعی است. آثار و تبعاتی همچون گسترش فساد و ارتشا در سطح جامعه، تضعیف بخش خصوصی، کاهش اعتماد به بازارهای مالی، کاهش درآمد دولت، تقویت منابع و شبکه مالی مجرمین
حداکثر مبلغ برداشت نقدی از حساب چقدر است؟ در حال حاضر 150.000.000 ریال برای وجوه ریالی و 10.000 دلارآمریکا یا معادل آن به سایر ارزها برای وجوه ارزی در صورت ارتکاب جرم پولشویی آیا اموال شخص مصادره می گردد؟ مرتکبین جرم پولشویی علاوه بر استرداد درآمد و عواید حاصل از ارتکاب جرم (مشتمل بر اصل و منافع حاصل و اگر موجود نباشد، مثل یا قیمت آن) به جزای نقدی به میزان یک چهارم عواید حاصل از جرم محکوم می شوند که باید به حساب درآمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز گردد. چنانچه عواید حاصل به اموال دیگری تبدیل یا تغییر یافته باشد، همان اموال ضبط خواهد شد.
آیا ولی و یا قیم می تواند با فرزند صغیر خود و یا برای فرزندان زیر 18 سال خود حساب مشترک افتتاح کند؟ افتتاح انواع حساب بصورت مشترک با اشخاص محجور (اشخاص کمتر از 18 سال و اشخاص غیررشید و مجنون) ممنوع می باشد.
شرایط افتتاح حساب برای محجورین چگونه است؟
واریز نقدی به حساب ارزی تا چه مبلغی مجاز است؟ واریز نقدی ارز تا سقف 10.000 دلارآمریکا یا معادل آن به سایر ارزها بلامانع می باشد و برای مبالغ بالاتر از سقف مجاز، در قبال ارائه مستندات مرتبط با منشاء ارز و تکمیل فرم گزارش واریز نقدی بیش از سقف مقرر (CTR) مجاز می باشد.
شناسه شهاب (شناسه هویت الکترونیک بانکی) چیست؟ یک کد 16 رقمی که برای اشخاص حقیقی و حقوقی اختصاص یافته و در واقع کد احراز هویت مشتریان در نظام بانکی منطبق با مقررات مبارزه با پولشویی می باشد. در واقع هر ایرانی مانند کد ملی، یک کد شهاب نیز دارد که در کل شبکه بانکی یکسان است و تغییر نمی کند.
نحوه دریافت کد شهاب به چه صورتی است؟ اخذ اطلاعات، تکمیل و دریافت شناسه شهاب توسط بانک ها صورت می گیرد و مشتریانی که قبلاً در بانک ها احراز هویت شده اند نیازی به مراجعه به بانک ها ندارند. بنابراین اگر در زمان افتتاح حساب، اطلاعات فردی خود را به صورت کامل در برگه های بانکی پر کرده اید و مدارک شناسایی لازم را به بانک ارائه داده اید ، نگرانی بابت صدور کد شهاب نداشته باشید. ولی در کل برخی بانک ها استعلام و دریافت کد شهاب را به صورت سامانه ای در وب سایت های خود قرار داده اند که با مراجعه به وبسایت آن ها می توانید کد شهاب خود را دریافت و یا آن را استعلام کنید.
سامانه سیاح (سامانه یکپارچه اطلاعات حساب های مشتریان) یکی از سامانه های نظارتی که حوزه فعالیت آن صدور/عدم صدور مجوز افتتاح حساب ها و همچنین ثبت و نگهداری اطلاعات حساب های مشتریان حقیقی و حقوقی می باشد.