با توجه به تبصره ماده (1) قانون «اصلاح قانون صدورچک» مصوب 13/08/1397 مجلس شورای اسلامی مبنی بر الزام بانک مرکزی به تمهید و تأمین مقدمات گردش چک های الکترونیک در کشور، زیرساخت لازم جهت صدور و تبادل چک الکترونیکی (چکاد) یا دیجیتال، مبتنی بر امضاء الکترونیک فراهم گردیده است.
رویکرد اصلی سامانه چکاد(چک امن دیجیتال)، به حداقل رساندن مخاطرات و کاستی های موجود در فرایند های چک کاغذی و ارائه روشی امن و در عین حال ساده برای مشتریان و بانک ها می باشد.
چک الکترونیکی (چکاد) چیست؟
چک الکترونیکی (چکاد) نوعی داده پیام است. با استناد به ماده(2) از فصل دوم قانون تجارت الکترونیکی، داده پیام هر نمادی از واقعه، اطلاعات یا مفهوم است که با وسایل الکترونیکی، نوری و یا فناوری های جدید اطلاعات تولید، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش می شود. بر این اساس، رشته حاصل از اقلام داده چک «داده پیام چک» تعریف می شود. جهت ثبت این رشته از «امضاء الکترونیک » استفاده می گردد.
چک الکترونیکی (چکاد) ماهیتی مشابه چک کاغذی دارد و تمامی مقررات چک کاغذی در مورد آن صدق می کند. در چک الکترونیکی (چکاد)، کاغذ از موجودیت چک حذف و با استفاده از امضای الکترونیک چک معتبر می شود.
مزایای چک الکترونیکی (چکاد) چیست؟
چک کاغذی دارای برخی معایب می باشد، لیکن این مخاطرات برای ذینفع چک الکترونیکی (چکاد) از بین خواهد رفت. اهم مخاطرات چک کاغذی به شرح زیر می باشد:
- دریافت چک جعلی
- سرقت و مفقودی
- مراجعه حضوری به بانک جهت کارسازی چک
- نگهداری و امنیت فیزیکی
سامانه چکاد و نهاب امنیت چک های الکترونیکی (چکاد) را بیش از پیش تضمین می کنند. چکاد (چک امن دیجیتال) سامانه مرکزی چک دیجیتال است و نهاب هم سامانه ای حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر مشتری بانک(کد شهاب)، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم می کند.
پیش نیاز استفاده از خدمت چک الکترونیکی (چکاد)
- صادرکنندگان چک الکترونیکی(چکاد) بایستی دارای حساب قرض‌الحسنه جاری با دسته‌چک بوده لیکن گیرندگان، ملزم به داشتن حداقل یک حساب در شبکه بانکی می‌باشند
- به منظور انکارناپذیری چک الکترونیکی (چکاد)، چک های مزبور با امضای الکترونیک صادر می گردد. در حال حاضر امضای الکترونیک این گونه از چک ها با استفاده از گواهی الکترونیک نماد، از طریق نرم افزار هامون انجام می شود. بر این اساس بایستی مشتریان نسبت به نصب و فعال سازی نرم افزار هامون اقدام نمایند.
- صرفا در روال های "فعال سازی"خدمت و "ثبت صدور" چک الکترونیکی (چکاد)، از امضاي الكترونيك استفاده شده و در سایر روال های مربوط به آن، نیازی به امضای الکترونیک نمی باشد.
- بهره مندی از چک الکترونیکی (چکاد) مستلزم فعال سازی خدمت در سامانه مزبور می باشد. در واقع چنانچه مشتری در یک بانک نسبت به فعال سازی خدمت چک الکترونیک اقدام نماید، نیازی به فعال سازی مجدد در سایر بانک ها نمی باشد.
- درحال حاضر امکان درخواست، دریافت و فعال سازی دسته چک الکترونیکی (چکاد) و همچنین ثبت صدور این گونه از چک ها، صرفاً از محیط بانکداری اینترنتی برای حساب های قرض الحسنه جاری با دسته چک حقیقی انفرادی فراهم می باشد.
نحوه استفاده از خدمت چک الکترونیکی (چکاد)
به منظور بهره مندی از خدمت چک الکترونیکی (چکاد) لازم است ابتدا گام های 1 و 2 انجام و سپس حسب مورد هر کدام از گام های مربوطه مطابق با راهنما انجام شود :
- نصب و فعال سازی نرم افزار هامون
- فعال سازی خدمت الکترونیکی (چکاد)
- ثبت درخواست دسته الکترونیکی (چکاد)
- دریافت و فعال سازی دسته الکترونیکی (چکاد)
- گزارش اطلاعات چک های الکترونیکی (چکاد) تخصیصی
- ثبت صدور الکترونیکی (چکاد)
- انتقال/ عودت الکترونیکی (چکاد)
- وصول/صدور گواهینامه عدم پرداخت الکترونیکی (چکاد)
- واکذاری چک های الکترونیکی (چکاد)
- اصلاح واگذاری چک های الکترونیکی (چکاد)
- لغو واگذاری چک های الکترونیکی (چکاد)
- گزارش چک های واگذار شده کاغذی/الکترونیکی (چکاد)
- گزارش چک های موجود در سامانه چک الکترونیکی (چکاد)
- دریافت گواهینامه عدم پرداخت چک الکترونیکی (چکاد)
- استعلام اقلام چک الکترونیکی (چکاد)
دریافت راهنمای استفاده از چک الکترونیکی (چکاد)