عقد ضمان: عقدی است که به موجب آن یک شخص مالی را که بر ذمه دیگری است بر عهده بگیرد. 

ضمانت نامه

سندی است که ضامن ( بانک) تضمین انجام تعهدات اشخاص حقیقی و حقوقی ( مشتری یا مضمون عنه) را در مدت معینی برای موضوع خاص در قبال ذینفع ( مضمون له) بعهده می گیرد.

انواع ضمانتنامه های ریالی

• ضمانت نامه های پیمانکاری
• ضمانت نامه های غیر پیمانکاری

انواع ضمانتنامه های غیر پیمانکاری

• ضمانتنامه تعهد پرداخت
  این نوع ضمانتنانه  در رابطه با دیون محقق شده ای که برای پرداخت آنها تقاضای مهلت شده، ولی طلبکار، اعطای مهلت پرداخت بدهی را مشروط به ارائه ضمانتنامه بانکی می نماید، صادر می شود. بنابریان با صدرو ضمانتنامه تعهد پرداخت، صرفاٌ تاریخ پرداخت دین محقق شده به تعویق می افتد بعبارت دیگر ضمانتنامه هایی که بابت قراردادهای خرید کالا، خدمت و سایر مواردی که دین ضمانتخواه در مقابل ذینفع محقق شده باشند، صادر می گردد، ضمانتنامه تحقق پرداخت محسوب می گردد که شامل انواع زیر می باشد:

• ضمانتنامه برای پرداخت حقوق گمرکی و ترخیص کالا
  ضمانت نامه برای پرداخت حقوق گمرکی و ترخیص کالا، عبارت است از ضمانت نامه ای که بانک برای ترخیص کالاهای وارداتی از کشور های دیگر به نفع گمرک های کشور و بنا به تقاضای وارد کننده کالا صادر می نماید.
• ضمانتنامه ترانزیت کالا
  به منظور ترانزیت کالا از مرز گمرکی، متناسب با سود و عوارض گمرکی صادر می شود.
• ضمانتنامه پاساوان کالا
  به لحاظ عدم امکان نگهداری کالا در گمرک ( به دلیل فاسد شدن کالا و یا سایر مشکلات ) متناسب با سود و عوارض گمرکی برای ترخیص کالا اینگونه ضمانتنامه صادر می شود.
• ضمانتنامه نظام وظیفه
  این ضمانتنامه برای تضمین بازگشت مشمولان نظام وظیفه عمومی که از کشور خارج می شوند، به نفع سازمان نظام وظیفه صادر می گردد.
• ضمانتنامه دادگستری
  حسب درخواست ضمانتخواه به نفع مراجع قضایی برای دعاوی مطروحه در دادگستری توسط بانک صادر می گردد.
• ضمانتنامه متفرقه
  این نوع ضمانتنامه ها عمدتاٌ دارای فرم خاصی نیستند و طبق متن مورد نظر ذینفع و به درخواست متقاضی به منظور تضمین موارد خاص مانند تضمین تقسیط بدهی های مالیاتی، بیمه ای و تامین اجتماعی، وزارت علوم و تحقیقات و فن آوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ... صادر می گردد. 
• ضمانتنامه حسن انجام تعهد غیر پیمانکاری
  بمنظور حصول اطمینان ذینفع از انجام صحیح و به موقع تعهدات) طبق قرارداد) توسط متعهد، ضمانتنامه حسن انجام تعهد صادر می شود.  موضوع ضمانتنامه های حسن انجام تعهد غیر پیمانکاری، بسیار متنوع است و در قبال اخذ وثایق با نقد شوندگی بالا صادر می گردد.

ارکان ضمانتنامه

• ضامن: که در ضمانتنامه ها بانک می باشد.
• مضمون عنه: مشتری ی ا شخص ثالث معرفی شده از طرف مشتری که باید مورد ضمانت قرار گیرد.
• مضمون له: ذینفع ضمانتنامه
• وجه الضمان: مبلغ ضمانتنامه
• مدت: ضمانتنامه صادره باید دارای سر رسید باشد.
• موضوع ضمانتنامه: نوع ضمانتنامه می بایست برحسب نوع تعهدات مابین مضمون له و مضمون عنه تعیین شود.

نکته: بموجب مفاد بخشنامه بانک مرکزی ضمانتنامه غیرقابل انتقال می باشد.

میزان سپرده نقدی

• میزان سپرده نقدی ضمانت نامه ها (بجز ضمانتنامه تعهد پرداخت) حداقل 10% مبلغ ضمانتنامه می باشد. قابل توضیح است که در برخی از موارد مانند ضمانت نامه های شرکت در مناقصه نیازی به اخذ سپرده نقدی نمی باشد.
• میزان سپرده نقدی ضمانتنامه تعهد پرداخت حداقل 20% مبلغ ضمانتنامه می باشد.

وثایق ضمانت نامه

• وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی و اوراق مشارکت یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار یا حساب های پس انداز قرض الحسنه نزد بانک یا گواهی های سپرده های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا اوراق قرض الحسنه یا حساب های ارزی یا حساب سرمایه گذاری  مدت دار متقاضی نزد سایر بانک ها 
• تضمین بانک ها یا موسسات اعتباری غیربانکی مجاز داخلی
• تضمین بانک ها یا موسسات اعتباری غیربانکی معتبرخارجی
• سفته با دو امضاء قابل قبول بانک ـ اموال غیرمنقول و برگ وثیقه انبارهای عمومی مربوط به کالا سهام شرکت هایی که در بورس پذیرفته شده باشند.

نکته: سایر وثایق حسب مورد طبق نظر رکن اعتباری تصمیم گیرنده از مشتری اخذ می شود.

مدارک مورد نیاز تشکیل پرونده اعتباری برای اشخاص حقیقی

• افتتاح حساب توسط متقاضی در شعبه 
• ارائه درخواست مشتری به شعبه
• اصل و تصویر دعوت نامه/ فراخوان/ درخواست ذینفع
• اصل و تصویر قرارداد منعقده
• ارائه مجوزهای صنفی فعالیت 
• تصویر تمام صفحات اسناد مالکیت محل فعالیت
• ارائه شناسنامه متقاضی
• ارائه کارت ملی
• آخرین تراز آزمایشی منتهی به پایان ماه قبل
• تهیه گزارش اطلاعات اعتباری مربوط به متقاضی (که با درخواست شعبه و توسط کارشناسان مربوطه در مدیریت شعب منطقه تهیه می گردد)

مدارک مورد نیاز تشکیل پرونده اعتباری برای اشخاص حقوقی

• افتتاح حساب توسط متقاضی در شعبه 
• ارائه درخواست مشتری به شعبه
• تصویر اساسنامه شرکت
• تصاویر روزنامه آگهی تاسیس و سایر تغییرات شرکت
• ارائه کپی شناسنامه مدیران
• ارائه کپی کارت ملی مدیران
• تصویر کارت اقتصادی
• ارائه مجوزهای صنفی فعالیت 
• اصل و تصویر دعوت نامه/ فراخوان/ درخواست ذینفع
• اصل و تصویر قرارداد منعقده
• تصویر تمام صفحات اسناد مالکیت محل فعالیت
• آخرین تراز آزمایشی منتهی به پایان ماه قبل
• تهیه گزارش اطلاعات اعتباری مربوط به متقاضی (که با درخواست شعبه و توسط کارشناسان مربوطه در مدیریت شعب منطقه تهیه می گردد)

نکته: چنانچه مبالغ ضمانتنامه بیش از 50 میلیارد ریال باشد علاوه بر مدارک فوق صورت های مالی مدون نیز بایستی ارائه شود.